قسمت نهم – انقراض بشر

موضوع این شماره از پادکست ژرفا “قسمت نهم – انقراض بشر” است.

امروز ما در حال تجربه یک فاجعه انسان ساز در مقیاس جهانی هستیم. بزرگترین تهدید نسل انسان در طی هزاران سال گذشته یعنی تغییر اقلیم. اگر دست روی دست بگذاریم و اقدامی نکنیم نابودی تمدن بشری و انقراض حیات در انتظار ماست.

انقراض بشر

دانشمندان حرفشان را زدند، پیام آنها واضح و مهلت ما در حال تموم شدن. میزان گاز دی اکسید کربن موجود در اتمسفر کره زمین ظرف ۱۲۰ سال گذشته ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده.

ما انسانها علاوه بر اینکه دریا دریا دی اکسید کربن به اتمسفر اضافه می کنیم، هر روز درخت های بیشتری رو قطع می کنیم و جنگل های بیشتری رو از بین میبریم تا به زمین های کشاورزی تبدیل کنیم. جنگلهایی که خودشون بهترین مصرف کننده های دی اکسید کربن هستند.

خشکسالی های پیاپی، توفان های سهمگین، سیل های ویران گر، اتش سوزی های مهیب و بالا اومدن سطح آب اقیانوس ها تنها بخش کوچکی از عوارض گرم شدن زمینه. ما در حقیقت داریم اقلیم کره زمین و حتی هوایی که نفس می کشیم رو تغییر می دیم. با گرم شدن زمین و آب شدن یخ های قطبی سطح آب اقیانوس ها ظرف صد سال گذشته ۲۰ سانتی متر بالا اومده. دنیای ما اونقدر حساس و شکننده شده که دیگه توان تحمل شکنجه های بشر رو ندارد.

صحبت از گرم شدن جهانی صحبت از مرگ و زندگیه، صحبت از دست رفتن قابلیت زیست بر روی زمینه. یک حقیقت مسلم بیولوژیکی در مورد انسان وجود داره و اون اینه که انسان فقط یک گونه است و نه بیشتر. اگر به تخریب زمین ادامه بدیم گونه انسان منقرض خواهد شد.

به زبان ساده اگر از طبیعت مراقبت نکنیم از خودمون هم نمی توانیم مراقبت کنیم. نمیتوانیم عقب بنشینیم و منتظر معجزه باشیم که ما رو نجات بده، معجزه ای اتفاق نمی افتد، برای حل مشکل باید اندیشید زحمت کشید و عرق ریخت.

من علیرضا پاینده هستم. دغدغم طبیعته و در هر قسمت از پادکست ژرفا سعی می کنم عشق به طبیعت خصوصا دریاها و اقیانوس ها رو به مردم عزیز کشورم ایران هدیه بدم. سلام. این روزها کام همه ما ایرانی ها تلخه چرا که روزهای ملتهبی رو در اواخر آبان ۱۳۹۸ پشت سر میزاریم و متاسفانه هم وطنان زیادی هم جون خودشون رو از دست دادن.

یاد شعری از فریدون مشیری افتادم که می گفت:

ای بینوا که فقر تو تنها گناه تست
در گوشه‌ای بمیر که این راه راه تست
در کوچه‌های یخ زده بیمار و دربدر
جان می‌دهی و مرگ تو تنها پناه تست
باور مکن که در دلشان می‌کند اثر
این قصه‌های تلخ که در اشک و آه تست
اینجا لباس فاخر و پول کلان بیار
تا بنگری که چشم همه عذرخواه تست

در همه دنیا مهمترین اقداماتی که برای حفظ طبیعت صورت گرفته توسط گروه‌های حامی محیط زیستی انجام شده. مثل جنبش چیپکو. جنبشی که خانم های بخش هندی هیمالیا برای حفاظت از جنگل‌ها، در مقابله با قاچاقچی های چوب راه انداختن و بعد از مدتی دولت هندوستان را مجبور به تصویب قانونی برای حفاظت از درختان کردند. داستان خیلی الهام بخشی دارد این جنبش.

اولین بار سال ۱۹۷۳ یک سری چوب‌بر‌هایی که برای یه شرکت تولیدکننده‌ی لوازم ورزشی کار می کردن به یه جنگل که نزدیک یه روستای کوچیک بوده میرن ولی از بخت بدشون یه دختر جوون از همون روستا متوجه اومدن چوب‌بر‌ها میشه. نفس زنان خودش رو میرسونه به یکی از زنای بزرگ ده و یا هم زنای دیگه روستا رو خبر میکنن.

آنها برای جلوگیری از قطع کردن درخت ها تنها کاری که میتونستن انجام بدن، این بوده که درخت ها رو بغل کنن و خودشون رو بین تبرها و درخت ها قرار بدن. این حرکت بعدا فراگیر میشه در همه هندوستان و حتی در همه دنیا. مثلا هر سال هزاران نفر در سنترال پارک نیویورک جمع میشن و با الهام از جنبش چیپکو درخت ها رو بغل میکنن و اینطوری حمایتشون از درخت هارو نشون میدن. شما هم اگر تا حالا یه درخت رو در آغوش نگرفتین پیشنهاد می کنم حتما امتحانش کنین. یه نمونه دیگه در کنیا که خانمها برای حفاظت از محیط زیست شروع به کاشت درخت کردند و در سال‌های زیادی به تلاش خودشون ادامه دادند تا تونستن یک مساحت بزرگی رو تبدیل به جنگل کنن. اما در کشور خودمون مزد فعالین محیط زیست زندانه بدون هیچ توضیحی. بگذریم برگردیم به موضوع.

بیاید در مورد ذوب شدن یخ های قطبی طفره نریم، زمین در حال گرم شدنه و شواهد فراوان متقنی هم وجود دارد که ما انسانها مسببش هستیم. بدیهی بودن گرم شدن زمین توسط انسان برای دانشمندها مثل بدیهی بودن وجود جاذبه است، مثل گرد بودن زمین.

اما با این حال هنوز آدم های زیادی هستن که به این واقعیت شک دارن. شاید شما آدمی باشین که به دانشمند ها اعتماد دارین و قبول می کنین اما بعضی وقتها به آدم هایی بر میخوریم که هیچ چیزی رو قبول نمی کنن و با دست آویز قرار دادن هر استدلالی به جز حقایق علمی، گرم شدن زمین رو زیر سوال می برن.

این روزا بیشتر از قبل دغدغه محیط زیست دارم. هر کاری انجام میدم بعدش به درست و غلط بودنش فکر می کنم. تغییرات اقلیمی، خطر انقراض بعضی حیوونا، گرم شدن زمین، همه اینا منو بیشتر از قبل میترسونه و بیشتر تو فکر می رم. شنیدم علت شدید تر شدن توفانو سیل و اینا و حتی خشکسالی گرم شدن زمینه و ما مقصریم. تازگیا به فکر خرید یه خودروی برقی افتادم.
-شوخی می کنی؟ چی گوش دادی مغزت شستشو داده شده. یا نکنه توام ژست روشن فکری برداشتی. حتما از فردام میخوای مارک تن درست بپوشی و تیریپ ادم باکلاسارو ورداری. وارد این بازیا نشو. راحت زندگیتو بکن بابا. مگه چند سال زنده ایم؟ تازه من یه دوستی دارم همیشه میگه اینا همش حقه است. کار لابی امپریالیسته. یه عده دانشمند مزدور که پول میگیرن این چرندیات رو ببافن.

گفتگوهایی از این دست کم و بیش شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه. علاوه بر نگاه سیاسی به این مساله، احساس کردم که آگاهی عمومی در ایران نسبت به این موضوع مهم که هستی ما رو تهدید می کنه کمه و باید کاری کرد. بنابراین تصمیم گرفتم امروز مقداری در مورد تغییر اقلیم صحبت کنم. اما قبلش یک سری درخواست ازتون دارم. ما این پادکست رو کاملا داوطلبانه می سازیم و تنها چیزی که خوشحالمون می کنه اینه که ببینیم پادکستمون دارد شنیده میشه و تاثیر مثبتی که مد نظر ماست دارد محقق میشه.

لطفا تا میتونید پادکست مارو به دوستانتون و اطرافیانتون معرفی کنید. اگر نمیدونن که چطور پادکست گوش بدن لطفا بهشون یاد بدین. به نظر من این لطف بزرگیه که میتونید در حق دوستانتون بکنید. الان پادکست های فارسی خیلی خوبی هستن که گوش دادن بهشون باعث میشه واقعا به آدم چیزهای زیادی افزوده بشه. اپلیکیشن کست باکس به نظر من بهترین اپلیکیشنی هست که میتونید باهاش پادکست گوش بدین. کست باکس که به صورت CASTBOX نوشته میشه. کست باکس اخیرا جایزه شنونده خوش شانس گذشته و هر هفته ۲۰ تا کاربر رو انتخآب می کنه و به هر نفر ۱۰۰ باکس توکن یا عرض دیجیتال میده. به خاطر همین بهتون پیشنهاد می کنم حتما برید و کس باکسو نصب کنید.

یه خواهش دیگه هم دارم و اون اینکه نظرات شما خیلی تا الان به من کمک کرده. لطفا هر چی که به ذهنتون میرسه برای من کامنت بزارید. من همه نظرات رو تک تک می خونم و جوآب میدم. اخیرا دوستی از افغانستان کامنت گذاشته بود که در بدخشان و هرات و مزار هم ژرفا رو میشنون. چی از این بهتر؟ یاد شعر رودکی بزرگ که در اتفاقا در افغانستان مدفون هست افتادم با صدای استاد بنان و مرضیه که میگفت:

بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی

خوب برگردیم به بحث گرم شدن جهانی با عنوان “انقراض بشر”. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، که میشه ۵ سال، ۵ سالی رو پشت سر گذاشتیم که رکورد گرم ترین سالهای ثبت شده کره زمین رو شکوندن. ماه جولای ۲۰۱۶ گرمترین ماه جولای ثبت شده کره زمین بود، همینطور ماه جون و همچنین می و آپریل. در حقیقت همینطور که بریم عقب همه ماه ها تا اکتبر ۲۰۱۵ گرمترین ماه های ثبت شده زمین در ۱۴۰ سال گذشته بودن. اما چرا این اتفاق دارد می افته؟

ببینید خورشید منبع اصلی گرما برای زمین محسوب میشه و ما زمینی ها خیلی باید از این بابت ممنون خورشید باشیم که حیات رو بر روی زمین ممکن میکنه. وقتی خورشید به زمین می تابه بخش زیادی از اشعه های پر انرژی خورشید توسط سطوح یخی قطب های شمال و جنوب و همچنین ابرها بازتآب و برمی گردن به فضا. مابقی انرژی خورشیدی توسط خشکی ها و آب ها جذب می شن و باز هم به صورت گرما تابونده به سمت بالا یعنی اتمسفر زمین. بخشی از این گرما میتونه از زمین خارج بشه و به فضا بره ولی بخش دیگش به خاطر اثر گلخانه ای در زمین باقی میمونه.

اثر گلخانه ای چیه؟ اگر تا به حال به یه گلخونه رفته باشین حتما تجربه کردین که داخل گلخونه چقدر گرمتر از بیرونشه حتی در زمستون. در واقع گلخونه ها به همین منظور طوری ساخته میشن که به صورت طبیعی با تابش نور خورشید گرم بشن. چطوری؟ خیلی راحت معمولا گلخونه ها سقفهای شیشه ای دارن که اجازه میده نور آفتآب وارد گلخونه بشه. این نور توسط خاک و گیاهان توی گلخونه دوباره برگردونده میشه اما موج های تابشی برگشتی دیگه قدرت عبور از شیشه رو ندارن. این اتفاق مدام ادامه پیدا میکنه و گلخونه به همین سادگی گرم میشه.

هوای موجود بر روی کره زمین دقیقا مثل همون شیشه های گلخونه عمل می کنه و مثل پتویی که دور زمین کشیده شده باشه باعث میشه بخشی از گرمای خورشید در زمین باقی بمونه و به صورت طبیعی گرم بشه. این اثر که معروف به اثر گلخانه ای هست اگر نبود حیات هم بر روی زمین غیر ممکن بود. مثلا ماه و زمین تقریبا در یک فاصله از خورشید قرار دارن اما دمای سطح ماه به طور متوسط -۱۷ درجه است و تا -۱۷۰ درجه سلسیوس هم میرسه. این همش به این دلیله که ماه اتمسفر یا به زبون ساده هوا ندارد که بتونه گرمای خورشید رو در ماه حفظ کنه.
خوب این اثر همونطوری که گفتم باعث امکان حیات بر روی زمین شده ولی در سالهای اخیر باعث نگرانی و به خطر افتادن زندگی بر روی کره زمین شده. چرا؟ توضیح میدم.

در اتمسفر زمین گازهای مختلفی وجود دارد که همگی آنها با هم اثر گلخانه ای رو پدید میارن اما ما انسانها باعث شدیم که یکی از این گازها به نام دی اکسید کربن به شدت در جو افزایش پیدا کنه. ما بعد از انقلآب صنعتی یعنی حدودا ظرف ۲۰۰ سال گذشته چهل درصد میزان این گاز رو در اتمسفر افزایش دادیم. اگه بخوام دقیق تر باشم در دو قرن گذشته ما انسانها با سوزوندن سوخت های فسیلی در خودروهای خودمون، در کارخانجات خودمون، برای تولید برق، تولید سیمان و خیلی فرایند های دیگه که خودتون بهتر می دونید ۲۰۰ گیگاتون دی اکسید کربن وارد اتمسفر کردیم، ۲۰۰ گیگاتون یعنی ۲ میلیون میلیون تون که فاجعه است. از کجا می دونیم فاجعه است؟ از مقایسه اتمسفر زمین در حال حاظر با اتمسفر زمین در گذشته حتی گذشته های خیلی دور.

ما این کار رو راحت میتونیم انجام بدیم. در یخ های ضخیم قطب های شمال و جنوب و یا در یخچال ها حبآب های هوایی گرفتار شدن که متعلق به زمانهای خیلی خیلی قدیمن. ما انسانها با مطالعه آنها و ازمایش کردنشون تونستیم بفهمیم که جو زمین در طی زمانهای مختلف چه ویژگی ای داشته. خبر بد اینه که سطح دی اکسید کربن در اتمسفر کره زمین هیچ وقت در یک میلیون سال گذشته به اندازه امروز نبوده. دقت کردین دیگه. در یک میلیون سال گذشته ما هیچ وقت انقدر دی اکسید کربن در اتمسفر نداشتیم. دی اکسید کربن بیشتر در اتمسفر یعنی افزایش بیشتز دمای زمین به دلیل همون اثر گلخانه ای که توضیح دادم. در حال حاظر گرم شدن زمین ده برابر سریعتر از گرم شدن زمین در پایان عصر یخیه. یعنی زمانی که عصر یخبندان تموم شده بود و زمین به سرعت شروع به گرم شدن کرده بود. الان از اون موقع هم سریعتر هوا در حال گرم شدنه.

خیلی خوب پس دی اکسید کربن به شدت در حال افزایشه و به تبعش زمین هم در حال گرم شدنه. اما خیلی ها ممکنه بپرسن اگه زمین در حال گرم شدنه چرا امسال مثلا شهر ما انقدر سرد شد؟ ما همچین زمستونی قبلا نداشتیم. جوابش سادست. ما در مورد دمای متوسط کره زمین داریم حرف میزنیم. مجموعا زمین در حال گرم شدنه. در سال ۲۰۰۰ رکورد دماهای بالای ثبت شده دو برابر رکورد دماهای پایین ثبت شده بوده.

الان ۱۸۰ ساله که بشر شروع کرده به اندازه گیری دمای زمین به صورت مداوم و پیوسته. سه دهه گذشته گرمتر از همه دهه ها در این ۱۸۰ سال بوده. از سال ۱۹۰۰ یعنی ۱۱۹ سال پیش دمای متوسط زمین یک درجه افزایش پیدا کرده که بیشترش هم بعد از سال ۱۹۷۰ یعنی حدودا ۵۰ سال گذشته بوده. حالا وقتی از روشهای اندازه گیری مستقیم استفاده می کنیم مثل استفاده از نمونه های یخ مربوط سال های دور یا حتی با بررسی نوار های روی کنده های درخت میفهمیم در ۸ قرن گذشته هیچ دهه ای گرمتر از سه دهه اخیر وجود ندارد.

همه ما میدونیم که ۷۰ درصد سطح زمین رو اقیانوس ها پوشش دادن. اقیانوس ها به دلیل ظرفیت بالای گرمایی آب ۹۰ درصد گرمایی که به زمین تابونده میشه رو جذب می کنن. خوب قراره که امروز تا میتونیم به زبون ساده حرف بزنیم. پس بزارید یه مثال ساده بزنم تا خوب متوجه بشید منظور من از ظرفیت گرمایی بالای آب چیه. میتونید یه آزمایش ساده انجام بدید. یه بادکنک بردارید وبادش کنید یعدش یه فندک رو روشن کنید و بهش نزدیک کنید. چه اتفاقی می افته؟ در کسری از ثانیه بادکنک می ترکه. خیلی سریع.

حالا یه بادکنک دیگه بردارید و به جای هوا با آب پرش کنید. بعد فندک رو روشن کنید و به بادکنک پر از آب نزدیک کنید. خواهید دید که بادکنک نمی ترکه و تا مدت زیادی شاید حتی چند دقیقه دوم میاره. میدونید چرا؟ به خاطر اینکه آب به سرعت دارد گرمای حاصل از سوختن فندک رو جذب خودش می کنه. ما به این ویژگی می گیم ظرفیت گرمایی و آب ظرفیت گرمایی خیلی بالایی دارد. در واقعیت هم زمین مثل اون بادکنک میمونه و اقیانوس ها هم حکم آب توی بادکنک رو دارن خورشید هم حکم اون فندک رو دارد.

از اونجایی که اقیانوس ها ۹۰ درصد گرمای زمین رو به خودشون جذب می کنن ما انتظار داریم که بیشترین تاثیرات گرم شدن جهانی رو در اقیانوس ها ببینیم. طبق گزارش آژانس ملی اقیانوسی و جوی سطح آب دریاها ظرف یک صد سال گذشته حدودا ۲۰ سانتی متر بالا اومده. نرخ بالا اومدن سطح آب اخیرا دوبرابر هم شده. همینجا یعنی ایالت لوییزیانا یکی از بالاترین نرخ های بالا اومدن سطح آب رو دارد طوری به میزان ۱۰ میلی متر درسال. این نرخ بالا اومدن آب باعث شده هر ساعت به اندازه یک زمین فوتبال از سواحل به زیر آب میره. اینجا از دست دادن زمین تبدیل به کابوسی برای مردم شده طوری که وقتی به دریا میری به وضوح و با به چشم میبینیم زمین های تبدیل به دریا شده رو که همین بیست سال پیش خشکی بودن. شهر نیواورلینز یا همون نیواورلان که یک کلان شهر بزرگه در معرض خطر جدی به کل زیر آب رفتن قرار دارد.

حالا شاید براتون سوال باشه که چرا با گرم شدن زمین سطح آب دریاها بالا میاد. چه ربطی دارد اصلا گرمایش جهانی به بالا اومدن سطح آب اقیانوس ها و اینها چه ارتباطی دارن با انقراض بشر.

چند تا دلیل دارد. مهمترینش خاصیت انبساط گرمایی آبه. یعنی چی؟ یعنی آب خاصیتی دارد که وقتی گرمتر میشه منبسط میشه و حجمش بیشتر میشه بنابراین سطحش بالا میاد. از طرف دیگه وقتی صفحات یخی و یخچال ها ذوب میشن، آب که قبلا به صورت یخ زده در خشکی ها بوده اضافه میشه به اقیانوس ها و خوب آب بیشتر یعنی سطح آب بالاتر. اصلا حجم آب موجود ر قطب ها رو دست کم نگیرید. جالبه بدونید که عمق متوسط یخ در قطب جنوب بیشتر از دو کیلومتره دقیقش ۲۱۳۳ متر. اگر همه یخ های قطب جنوب خدای نگرده یک روزی آب بشن کافیه تا سطح آب اقیانوس رو به اندازه ۶۳ متر بالا بیاره.

با گرم شدن زمین یه اتفاق ناگوار دیگه هم در حال رخ دادنه که برای توضیحش نیاز به یه مقدمه کوچیک دارم. اقیانوس ها بزرگترین جذب کننده گاز دی اکسید کربن هستن. حدودا یک چهارم از دی اکسید کربنی که ما روزانه با سوزوندن سوخت های فسیلی مثل نفت ، بنزین، ذغال سنگ و گاز تولید می کنیم اقیانوس ها جذبش می کنن و به خاطر همین ما باید خیلی قدر دان اقیانوس ها باشیم. بنابراین هر چقدر که ما انسانها بیشتر دی اکسید کربن وارد جو می کنیم دی اکسید کربن بیشتری هم وارد اقیانوس ها میشه و دی اکسید کربن بیشتر در آب باعث میشه که آب اقیانوس ها اسیدی تر بشه. یعنی آب اقیانوس حالت اسیدی پیدا میکنه. موجودات توی دریا بسیار حساس هستند نسبت به میزان اسیدی بودن آب. پیش بینی میشه که در ۱۰۰ سال آینده میزان اسیدی بودن آب به ۷.۸ برسه یعنی اونقدر اسیدی میشه که یک سوم گونه های آب زی توان تحمل ندارن و منقرض می شن.

امروز ما می دونیم که سطح پوشش یخی قطب شمال در ۴۰ سال گذشته ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده و این میزان کاهش یخ های قطب شمال در ۱۴۰۰ سال گذشته بی سابقه بوده. این مساله شرایط رو بدتر هم می کنه و زمین رو به سمت گرمتر شدن پیش می بره. چون سطح سفید یخ مقدار زیادی از نور خورشید رو مثل آینه بازتاب می کنه و بر میگردونه به خارج از زمین اما حالا با از دست رفتن بخش های زیادی از پوشش های یخی، اون بازتاب دیگه وجود ندارد و اشعه های خورشید مستقیما جذب اقیانوس می شن. پس میبینید که همه چی به هم ربط دارد و متاسفانه گرم شدن زمین مثل یک چرخه است. گرم شدن زمین گرمتر شدن بیشترش رو راحت تر می کنه و تشدید میکنه.

خوب اگر ما انسانها به همین منوال به انتشار گازهای گلخانه ای از جمله دی اکسید کربن ادامه بدیم پیش بینی میشه که تا پایان این قرنی که درش هستیم دمای متوسط زمین حداقل ۲.۵ و حداکثر ۵ درجه گرمتر بشه و سطح آب اقیانوس ها ۱ متر بالا بیاد. دقت کردین دیگه من از هزار سال بعد حرف نمی زنما. از همین قرنی که خودمون داریم توش زندگی می کنیم، بچه هامون زندگی می کنن و نوه هامون زندگی می کنن و خواهند کرد. خوب ۲.۵ درجه افزایش دما و یک متر بالا اومدن سطح آب مشکل بزرگیه؟ بله. بهتره بگم یه فاجعه تمام عیاره.

با فاصله مهمترین تهدید برای موجودیت انسان و همه موجودات دیگست. بهتره بگم بزرگترین تهدید برای زندگی روی زمینه. آخرین باری که دمای متوسط زمین فقط چند درجه از الان سردتر بود، بخشهای زیادی از کره زمین به زیر یخ رفت. کل اروپا و آمریکای شمالی بخ بسته بودن. این بار قرار برعکسش اتفاق بیفته. دمای زمین قراره چند درجه گرمتر از همیشه اش بشه. خودتون سناریوی برعکسش رو تو ذهنتون مجسم کنین.

خوب تا اینجای پادکست شما اطلاعات کلی در زمینه تغییر اقلیم رو کسب کردید. اینا اطلاعاتیه که به نظر من هر کسی که در قرن بیست و یکم زندگی می کنه باید بدونه. الان میدونید که چرا زمین دارد گرم میشه و چطوری ما انسانها داریم این کار رو انجام میدیم. لطفا این اطلاعات رو با دوستانتون به اشتراک بزارید و برای منم کامنت بزارید از عکس العمل هاشون وقتی این حقایق رو می شنون. آیا تجربه ای مثل مکالمه اول اپیزود دارین یا طرف مقابلتون همراهی میکنه. مثلا بهش بگین می دونستی با این روند سوزوندن سوخت های فسیلی تا یک سال آینده سطح آب اقیانوس ها یک متر بالا میاد. بعد عکس العملشو ببینید و با ما هم در میون بزارید.

خوب با وجود خروار خروار شواهد علمی و ثابت شده در مورد گرم شدن زمین، هنوز خیلی ها اون رو باور ندارن و متاسفانه آنهایی هم که باور دارن عملا کاری رو برای اصلاح روند انجام نمیدن. بزارید یکم در این مورد صحبت کنیم که چرا حقایق علمی همیشه کار نمیکنه و چرا مغز ما با خودش میجنگه که ما رو دور از حقیقت ها نگه دارد.
کِرْت وانه‌گت نویسنده آمریکایی یه جمله معروفی دارد که میگه:

من همیشه فکر میکردم مغز انسان اوج شکوه تکامل انسانها است اما الان فکر می کنم صرفا عضو ضعیفی بوده که فقط بقا پیدا کرده.

مشکل اینه که ما آدم هستیم. روانشناس جان کوبی میگه جمجمه انسان مدرن، مغزی از دوران عصر سنگی رو در خودش جای داده. می دونم که زمان زیادی از دورانی که ما در غارها زندگی می کردیم تا به امروز سپری شده اما منظور آقای توبی اینه که انسان با مشکلات و تهدید های امروزش با قابلیت های مغز تکامل نیافته گذشتگانش برخورد می کنه. شاید یه روزی خودمون باعث انقراض بشر شدیم که خیلی دور از انتظار هم نیست.

به عنوان مثال ما انسانها فقط به مشکلاتی توجه فوری می کنیم که اولا فردی باشن که نشون از خودخواهی ماست و دوما همین الان اتفاق بیفتن یعنی تدریجی نباشن. اما مساله تغییر اقلیم و گرم شدن زمین غیرفردی و تدریجیه برای همینم هست واکنش انسان رو بر نمی اگیزه و این اصلا شایسته انسان مدرن نیست که فقط نوک دماغشو ببینه.

ما انسانها دو بخش در مغزمون داریم. بخش احساسی و بخش منطقی. خیلی وقتها این دو بخش از هم پیروی نمی کنن. مثلا فرض کنید که بخش منطقی تحث تاثیر مقاله ای در مورد گرم شدن زمین قرار می گیره اما بخش احساسی تا خودش اون شرایط رو درک نکنه کاری رو انجام نمیده. انسان وقتی با تهدید هایی رو به رو میشه که در آینده به خطرش می ندازه، مغزش آسمون ریسمون می بافه تا امروز کاری رو انجام نده. مثلا مغزمون بهمون میگه: بعدا میرم سراغش، انقدرها هم اوضاع بد نیست، یکی دیگه حلش می کنه. اصلا شاید یه حقه است. بزارید یه مثال ساده براتون بزنم. وقتی احتمال فقط یک درصد فقط یک درصد حلمه تروریستی در شهری وجود داشته باشه همه آژیرهای خطر به صدا درمیاد و همه دست به کار میشن که باهاش مقابله کنن که منطقی هم هست. اما در مقابل امری قطعی و محتوم مثل گرم شدن زمین همه منفعلن و تماشاگر.

یه مشکل دیگه در مورد مساله گرم شدن زمین اینه که همه فعلهایی که در این زمینه به کار می ره در حالت آینده است. تحقیقی که توسط دانشگاه یل انجام شده نشون می ده ۶۵ درصد مردم فکر می کنن گرم شدن زمین فقط نسلهای آینده رو به خطر می ندازه و تنها ۳۸ درصد فکر می کنن که نسل فعلی هم در خطره. این به دلیل تمایل همیشگی ما انسانها به خوش بینیه. همیشه فکر می کنیم ما در معرض خطر کمتری نسبت به دیگران هستیم. تصادفات رانندگی مال بقیه است، زلزله مال شهر بغلیه مرگ مال همسایه است و همیشه فکر می کنیم اتفاقات بد برای دیگرون میفته.

یه دلیل دیگه هم اینه که شاید ما داریم کم کم عادت می کنیم به این همه اخبار بد. سی سال پیش شاید اگر از خشک شدن یه رود خونه می گفتی همه گوش هاشون تیز می شد و عده زیادی خشمگین میشدن و سریع دنبال مقصر می گشتن. اما امروز انقدر خبر خشکسالی و خشک شدن دریاچه ارومیه، هامون، زاینده رود تالآب شادگان دریاچه بختگان و چه و چه شنیدیم شاید دیگه سر شدیم. شاید دیگه عادت کردیم به آتش سوزی های مکرر، سیل های ویرانگر بی شمار و توفان های پشت سر هم. بی خبر از اینکه اینا همش عوارض گرم شدن زمینه که به کل، سیستم آب و هوایی زمین رو به هم ریخته. البته ما هم با مدیریت غلط منابع آبمون این شرایط رو تسریع کردیم و خودمون رفتیم به استقبال فاجعه.

یک دلیل دیگه هم میتونه این باشه که ما انسانها هر کدوم از چهارچوب و فریم مخصوص خودمون به دنیا نگاه می کنیم و اون رو درک می کنیم. برای بعضی ها این فریم ساخته شده از مذهبی هست، عده ای با عینک اجتماعی به قضایا نگاه می کنن، عده از بعد اقتصادی و البته عده ای هم همه چیز رو سیاسی می بینن. نمونه اش اقای رایفی پور. ایشون که خودشون رو متخصص همه چی میدونن دور از انتظار نیست که به مساله گرم شدن جهانی هم رحم نکنن. و همینم شد. فکر می کنم سال ۹۸ بودکه یک شوی خنده دار ارایه کردن در نقد معاهده پاریس.

معاهده پاریس معاهده ای بود که سال ۲۰۱۵ در پاریس شروع شد. سران و نمایندگان ۱۹۶ کشور دنیا، دقت کنید ۱۹۶ کشور دنیا جمع شدن در پاریس و همگی متعهد شدن که میزان تولید گازهای گلخانه ای رو کم کنن. ایشون در اون به اصطلاح نقد خودشون مساله گرم شدن جهانی رو به کل کار امپریالیست و استکبار جهانی دونستن. خنده دار و شاید هم گریه دار اینکه حتی یک نفر از مخاطبینش یا انقدری سواد نداشت یا انقدری جسارت نداشت که بلند شه بگه بابا این همه آسمون سر ریسمون می بافی که چی؟ که بگی کل دانشمندهای عالم رو امریکا اجیر کرده؟ حالا که دیدین حتی در خود امریکا ترامپ از معاهده اقلیمی پاریس خارج شد و بقیه رهبران دنیارو هم تشویق میکنه که خارج بشن.

اتفاقا تشابه فکری عده ای در داخل با ترامپ بسیار حیرت انگیره و نشون از خویشاوند بودن آنها دارد. نه خویشاوند نسبی نه. بلکه خویشاوند فکری. بهتره بدونید راست های افراطی فقط مختص ایران و آمریکا هم نیست. نمونش رییش جمهور برزیل که وقتی جنگل های امازون همین چند ماه پیش به صورت انبوه و بی سابقه ای در آتش می سوخت هیچ عکس العمل مثبتی نشون نداد و پیشنهاد کمک کشورهای زیادی رو هم رد کرد، ورد زبونش این بود که همه دارن اغراق می کنن در مورد اتش سوزی امازون.

خوب من قطعا نمیخوام که جواب این عده رو بدم اما عده زیادی هم هستند که فارغ از سیاست زدگی و این توهّمات توطعه واقعاً هنوز براشون مساله گرم شدن جهانی جا نیفتاده. من برای پاسخ به این تردیدها و نظرات مخالف که برام محترمه یک سری مثال های بیشتر معطوف به ایران می زنم تا قضیه شاید براشون روشن تر بشه.

اینکه ایران در سه دهه گذشته به صورت معنادار و مستمر خشکتر و گرمتر شده موضوعی است به راحتی قابل اثبات. وبسایت سازمان هواشناسی آمار ماهانه بارش و دما برای تمام نقاط ایران رو با مآخذ هفتاد ساله رایگان در اختیار همه قرار میده. برای اینه که بدونیم در سی سال گذشته چه تغییراتی رخ داده فقط کافیه که از ریاضی در حد چهار عمل اصلی بلد باشید یعنی جمع و منها، ضرب و تقسیم. همین. و وقتی به امار رجوع می کنیم می بینیم که ایران تا یک درجه سانتی گراد گرمتر شده و به طور متوسط بیست درصد هم با کاهش بارش روبرو بوده است.

حالا اگر حوصله همین جمع و تفریق ساده رو هم ندارین نیم ساعت وقت بزارین برای جستجو در گوگل. دو تا کلیدواژه رو سرچ کنید. جستجو کنید. خاورمیانه و تغییر اقلیم و فقط مقالات دانشگاهی که توسط ژورنال های معتبر علمی منتشر شده اند را یه نگاه بندازین. بیش از نود درصد این مقاله ها به خشکتر شدن خاورمیانه در سی سال گذشته و البته تداوم این روند در سال های پیش رو تاکید دارند. این مقالات چون در مورد خاور میانه است اتفاقا بیشترش کار دانشجوها و اساتید خود کشورهای منطقه است. ایران خودمون، ترکیه، کشورهای عربی.

یک کار ساده تر دیگه هم این دوستان میتونن بکنن که مقالات اولین و دومین کنفرانس ملی اقلیم شناسی ایران را ببینید. در هر کنفرانس حدود صد مقاله ارئه شده که حاصل عمر اقلیم شناسان ایران در چند سال گذشته است. تقریبا تمام این مقالات بر تغییر اقلیم در ایران به شکل خشکسالی مستمر تاکید می کنند.

یه شبهه دیگه ای هم که در مورد تغییر اقلیم مطرح می کنن اینه که چرا فقط خاورمیانه دارد خشک میشه چرا اروپا نمیشه. چرا هر چی بدبختیه مال ماست. چرا هر چی سنگه مال پای لنگه. چرا فقط باید هزینه بدیم؟ در حقیقت همچین ادعایی به کلی نادرسته. گرم شدن جهانی یه مشکل جهانیه. اتفاقا کشوری مثل ایران هنوز هیچ برنامه و طرح و هزینه ای برای مبارزه با تغییر اقلیم در مقایسه با کشورهای دیگه انجام نکرده. هزینه های هنگفتی که دولتها برای مبارزه با بالا اومدن سطح آب و از دست رفتن زمینهاشون می کنن خیره کنندست.

مثلا ایالت فلوریدا در امریکا برای نجات سواحل معروفش در شهر میامی ۵۰۰ میلیوون دلار تا حالا خرج کرده. ۵۰۰ میلیون دلار خیلیه ها. با دلار ۱۲۰۰۰ تومنی میشه حدودا ۶ تریلیون تومن یا ۶۰۰۰ میلیارد تومن یا ۶ میلیون میلیون تومن. بعضی از کشورهایی که جزیره هستند مثل مالدیو که اصلا طرح هایی رو دارن برای مهاجرت گسترده به کشورهای دیگه به خاطر بالا اومدن سطح اب. یه نمونه دیگه کشور تووالو هست. یه جزیره خیلی کوچیک وسط اقیانوس ارام. سابقا بهش جزیره الیس می گفتن. خیلی کشور جالبی هم هست کلا ۱۱۱۹۲ نفر جمعیت دارد. یا جمهوری کیریباتی. اونم یه جزیره کوچک وسط اقیانوس ارامه و بالا اومدن سطح آب به شدت تهدیدش میکنه. داخل پرانتز اینم بگم جالبه.

کیریباتی تنها کشور دنیا است که در هر چهار نیم‌کره واقع شده. یعنی هم نیم که شمالی هم جنوبی هم شرقی هم غربی. یه نگته جالب دیگه در مورد این کشور کوچک اینکه تا سال ۱۹۹۵در هر دو طرف خط بین‌المللی تاریخ قرار گرفته‌ بود. خطی که در یک طرفش، تاریخ یک روز عقب‌تر از طرف دیگه است یعنی یه کشور به اون کوچیکی یه سمتش یه روز عقب تر از سمت دیگ بود تا سال ۱۹۹۵که مسوولینش این خط رو به سمت شرق حرکت دادند تا همه کشورشون در یک روز قرار بگیره.

همین اتفاقم سبب شد تا روز اول ژانویه سال ۲۰۰۰ کیریباتی اولین کشوری باشه که وارد هزاره سوم میلادی می‌شه و قرن ۲۱ رو آغاز می کنه. بگذریم شاید یک بار دیگه دریه اپیزود دیگه به موضوع این جزایر بیشتر پرداختیم. خلاصه این کشور هم در صدده اصلا مردمشو کم کم بفرسته به کشورهای دیگه. کشور فیجی هم همینطور درست مثل توالو و کیریباتی. رییس جمهور اندوزی همین چند ماه پیش اعلام کرد که نرخ بالا اومدن سطح آب در جاکارتا پیایتخت اندوری آونقدر زیاد شده که احتمالا مجبورن کلا پایتخت رو عوض کنن و مرکز کشور رو ببرن جای دیگه.

همین امروزی که داریم این اپیزود رو ضبط می کنیم دولت جدید کانادا معرفی شد. تمرکز دولت اقلیت لیبرال کانادا به رهبری اقای ترودو ، جاستین ترودو بر مبارزه با تغییرات اقلیمی و تقویت اقتصاد سبز در کاناداست. و این رشته ادامه دارد. از این نمونه ها تا دلتون بخواد هست. پس خیال نکنیم که دستی در کاره تا ایران مشغول هزینه برای مساله موهومی به اسم گرم شدن جهانی بشه و خیال و توهم توطعه برمون ندارد.

تازه ما ایرانی ها شاید باید بیشتر از خیلی از کشورهای دیگه نگران گرم شدن زمین باشیم. توضیح می دم چرا. ببینید اصولا در علم اقلیم شناسی مستندترین منبع برای بررسی روندهای اقلیمی یک منطقه گزارش های رسمی IPCC (پانل بین دولتی تغییر اقلیم) است که کلی دانشمند توش نشستن و کارشون تحقیق در مورد این مساله است. به طور خلاصه گزارشهای این نهاد می گه که اثر گرمایش جهانی بر عرض های پایین دو برابر بیشتر از عرض های بالا خواهد بود. یعنی اگر مثلا اروپا تا پایان قرن، دو درجه گرمتر بشود، این میزان می تواند برای خاورمیانه حتی تا چهار درجه باشد.

به همین خاطر هم تا الان اثر تغییر اقلیم در خاورمیانه و شمال آفریقا مشهودتر و مشخص تر از بقیه نقاط دنیا بوده. در گشور خودمون میبینید بحران آب رو، تنش های محیط زیستی، مهاجران اقلیمی یعنی کسایی که به خاطر نبود آب و خشکسالی و یا حتی برعکسش سیل مجبور به مهاجرت میشن. بنابراین بدیهیه که نگرانی ما در کشوری مثل ایران برای آینده باید هم بیشتر از دیگر مناطق دنیا باشه.

بزارین یه مثال دیگه از تغییر اقلیم در ایران بزنم. همه ما با کویر لوت آشنا هستیم. ایران دو تا کویر بزرگ دارد دیگه. دشت کویر یا همون کویر مرکزی و دشت لوت. اندازه گیری های ماهواره ای ناسا نشون داده که کویر لوت ایران با ثبت دمای ۷۰.۷ درجه سلسیوس داغ تر نقطه کره زمینه. قبلترش استاد کردوانی پدر کویرشناسی ایران هم همین مساله رو که کویر لوت ایران گرم ترین نقطه دنیا است حضوری اندازه گرفته بودن و اعلام کرده بودن که خوب توسط ناسا هم تایید شد. اما اخیرا یه اتفاق بی سابقه و عجیب و غریب در این کویر افتاد.

سیلابهایی که بهار گذشته کل کشورمون رو تخت تاثیر قرار داد یادتون میاد؟ این سیلابها یه دریاچه بزرگ در کویر لوت به وجود اوردن که حتی مورد توجه پرندگان مهاجر هم قرار گرفته. این دریاچه در مجاورت کلوت های شهداد به وجود اومده. اسمش رو دریاچه جوان گذاشتن و از نظر گردشگری الان مورد توجه قرار گرفته و تورهای های مختلفی آدما رو برای تماشا به اونجا میبرن. عکساشو حتما در ایستاگراممون میزاریم ادرس اینستاگرممون در توضیحات اپیزود هست. این دریاچه وسط کویر یه مثال حی و حاضر از تغییر اقلیمه.

با توضیحاتی که تا اینجا دادم مشخصه که دانش اقلیم، دانش پیچیده ایه و کلی مولفه دارد. وقتی در مورد تغییرات آب و هوا و گرم شدن زمین صحبت می کنیم خیلی باید مراقب باشیم و قبلش مطالعه کنیم. متاسفانه همون طور که قبلا هم گفتم محیط زیست درایران طفل یتیمی بیش نیست.متخصصانمون، دانشمندامون و فعالینمون که در حصر و در بند باشن، افرادی در حوزه هایی که هیچ تخصصی ندارن متاسفانه ذهنیت عمومی را خدای نکرده شکل می دن. استدلال های اقای رایفی پور در مورد گرم شدن جهانی هم درست مثل استدلال های گذششتشون می مونه. شبیه همون استدلالی که باعث شد به حال تتلو موقع انتخابات قبطه بخورن.

استدلال هایی شبیه اینکه شلوار «جین» رو برآمده از مفهوم جن و کفش پاشنه‌بلند را نماد سُم جن می دونستن. یا اینکه کارتون‌های تام و جری میکی‌ماوس ‌رو دسیسه سهونیست ها میدونستن و یا حتی کارتون شهر موش های خانم برومند رو هم کار صهونیست ها می دونستن. و یا اینکه عید نوروز رو یک تشریفات بی‌فایده می دونن که به مناسبت اتفاقی بی‌معنی یعنی اومدن بهار شکل می‌گیره.

به قول خودشون “زمستون میره بهار میاد خب حالا بیاید به درک”. به نظرم من همه ما مسولیم و باید کمک کنیم برای جا انداختن حقیقت گرم شدن زمین.

دانشمند ها برای متوقف کردن روند گرم شدن زمین طرح های مختلفی رو تا الان مطرح کردن. بعضی از این ایده ها البته خیلی جالب بوده. مثلا یک طرح مطرح شده این بوده که بیایم ذرات سولفور رو اسپری کنیم در اتمسفر. سولفور حجابی میشه در مقابل نور خورشید و زمین اینطوری خنک میشه. اما یکی از عوارض این کار این خواهد بود که برای همیشه رنگ آسمون به بنفش تغییر کنه. پس مسلما کنار گذاشته شد. اونایی که رنگ بنفش دوست دارن البته خوششون میاد.

سال ۲۰۰۶ به استاد در دانشگاه آریزونا پیشنهادی رو ارایه کرد که در اون ما باید یک ترلیون آینه کوچیک رو به مدار زمین بفرستیم. بله یک تریلیون یعنی یک میلیارد میلیارد آینه کوچیک.این تعداد آینه میتونن دو درصد نور خورشید رو برگردونن که کافیه تا زمین به قدر کافی خنک بشه. مشکل این طرحم اینه که هزینه ۳۵۰ تریلیون دلاری دارد. یعنی غیر ممکن. یه گزینه دیگه اینه که یخچال های طبیعی رو با پتوهای بزرگ بپوشونیم.

یک استاد دانشگاه اوهایو استیت معتقده که پوشوندن یخچال های قطبی در مناطقی مثل گرینلند می تونه باعث بازتاب نور خورشید بشه و جلوگیری کنه از آب شدن یخ های قطبی. یه ایده دیگه این بوده که در تمام شهرها بر روی دیوار خونه ها جلبک رشد داده بشه. جلبک گیاهه و فتوسنتز میکنه که طی فتوسنتز کردن دی اکسید کربن مصرف میشه و اکسیژن تولید میشه. پس اگر به اندازه کافی جلیک داشته باشیم میتونیم به طرز چشم گیری دی اکسید کربن رو در اتمسفر کاهش بدیم.

سال ۲۰۰۸ ناسا و بیل گیتس موسس مایکروسافت و یکی از سه پولدارترین ادم جهان روی یه ایده مشترک کار کردن. اینکه بیان بخار اب در مقیاس وسیع تولید کنن. این بخارها تبدیل به ابرهای بزرگ بشه که نهایتا جلوی تابش نور خورشید رو بگیره. یه ایده دیگه که اتفاقا در مقیاس بسیار وسیع ازمایش هم شد این بودکه بیایم میلیونها تون آهن رو بریزیم تو دریاها. آهن یکی از مواد مغذی مهم برای فیتوپلانگتون هاست. فیتوپلانگتون ها گیاهان موجود در دریا هستند که به وفور موجودن. تا دلتون بخواد فیتوپلانکتون در اقیانوس ها هست اما چون میکروسکوپی هستن ما نمی بینیمشون. خیلی کوچیکن. اهن غذای این گیاهاست که معمولا وجود ندارد به اندازه کافی در اب.

اضافه کردن اهن باعث شکوفا شدن این فیتوپلانکتون ها میشه. تعداد بیشتر فیتوپلانگتون ها یعنی فتوسنتز بیشتر و مصرف دی اکسید کربن بالاتر. یه تاجر کالیفرنیایی سال ۲۰۱۲ این ایده رو با ریختن هزاران تون خاک حاوی اهن در اقیانوس ارام ازمایش کرد که البته نتیجه نداد و تاثیری هم نداشت به دلایلی که توضیحش پیچیده میشه. جالبه اون وقتی این کار رو کرد دولت ها ازش بازخواست کردن چون اون باید حتما اجازه می گرفت از نهادهای بین المللی برای انجام این کار که خوب نگرفته بود. ساخت درخت های مصنوعی یکی دیگه از این دست طرح هاست. اما اگر بخوایم عملی تر صحبت کنیم، کارهای کوچیکی هست که اگر ههمون انجامش بدیم تاثیرات خیلی مثبتی خواهد گذاشت.

لطفا در بخش دیدگاه ها نظرات خودتون رو در مورد این شماره از پادکست ژرفا با موضوع “انقراض بشر” برای ما کامنت کنید.

راه های عملی برای کاهش رد پای کربن

برای اینکه بتونیم از گرمایش جهانی و بطور کلی از انقراض بشر جلوگیری کنیم باید موارد زیر رو خیلی جدی بگیریم.

راه های مختلفی برای کاهش انرژی مصرفی در زندگی روزانه هست. مثلا استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای خودروهای شخصی یا به اشتراک گذاشتن خودروهامون با همدیگه برای جلوگیری از روندن خودروهای تک سرنشین. بازیافت کردن. استفاده از لامپ های کم مصرف. شستن لباس ها در ماشین های لباس شویی با آب سرد. یه چیز ساده دیگه اینه که اصراف نکنیم. در بشقاب های خودمون به اندازه غذا بریزیم که بتونیم بخوریم و مجبور نشیم بیرون بریزیم. بیشتر از اون چیزی که نیاز داریم نخریم که خراب بشه و دور ریز داشته باشیم.

فرض کنید میوه ای ه خراب میشه و شما دور می ریزید. در نظر بگیرید آبی که برای رشد اون میوه مصرف شده. سوختی که یه خودرو سوزونده تا اون میوه رو باز بزنه و برسونه به فروشگاه. انرژی که یخچال مصرف می کنه تا خنک نگهش دارد و بعد دوباره یه خودروی حمل ذباله که میوه دور ریخته شده رو به همراه آشغال های دیگه باید منتقل کنه به محل دفنشون. به شدت پیشنهاد می کنم از بازارهای محلی خرید کنید.

اگر از بازارهای محلی خرید کنید غذا مسافت طولانی رو طی نکرده تا به اونجا برسه که صرفه جویی محسوب میشه در مصرف سوخت و هرگز بیشتز از اون چیزی که می تونید بخورد نخرید. اینطوری نه نها زمین رو نجات میدین بلکه در هزینه هاتون هم صرفه جویی می کنین و مشاغل کوچیک و محلی رو هم حمایت می کنید. بنابراین همه برنده این سبک زندگی خواهند بود.
هرچند تغییر همیشگی و حرکت بزرگ در مورد گرم شدن زمین نیازمند اقدامات بزرگتری هم هست.

نامه بنویسید به مسوولان به نمایندگان و دعوتشون کنین در تصویب قوانین محیط زیستی مشارکت کنن. هر چند اگر اون نماینده با استشهاد محلی دیپلمشو گرفته باشه هیچی از حرفای شما سر در نمیاره و با شنیدن حرف های شما صرفا شاخ درمیاره. اما شما میتونید با دوستانتون در باره گرم شدن زمین صحبت کنید و یا انجمن های محیط زیستی رو حمایت مالی کنید. خوب اگر می خواین بیشتر بدونین که چطور میشه در زندگی شخصی میزان تولید کربن رو به حداقل رسوند بهتون پیشنهاد می کنم اپیزود چهارم پادکست کارما رو گوش کنید. دوست و همکار خوبم شادی خیلی خوب مساله رو باز کرده و بهتون توضیح داده. پادکست کارما اپیزود چهارم.

خوب من دوستی دارم که مهندس محیط زیسته در دانشگاه واخنینگن واقع در هلند. دانشگاه واخنینگن دانشگاه بسیار پیش رویی هست در زمینه موضوعات و تحقیات محیط زیستی. سیاوش اتفاقا روی موضوع بالا اومدن سطح اب هم تحقیقاتی می کنه و می دونم که حرفای جالبی در این زمینه دارد که برامون بزنه. سیاوش جان سلام. عصر سرد پاییزیت به خیر و خوشی. امیدوارم حالت خوب باشه. چه خبر از اونجایی که هستی؟ پاییزای هلند چه شکلیه؟

خوب سیاوش جان بریم سر اصل موضوع. همونطور که میدونی در این قسمت از ژرفا به موضوع تغییر اقلیم پرداختیم. من میدونم که تو بخشی از تحقیقاتت در دوره پی اچ دی ای که می گذرونی مرتبط هست با مساله تغییر اقلیم و بالا اومدن سطح اب. قطعا چون موضوع تحقیقاتت خیلی تخصصی هست ما نمی خوایم وارد اون بشیم اما یکم برامون از مساله بالا اومدن سطح آب در هلند بگو؟ نرخ بالا اومدنش اونجا چقدره؟ چقدر مساله اونجا جدی هست؟ چقدر تحقیقات روش صورت می گیره؟

به موضوع خیلی خوبی اشاره کردی. مگا پروژه هایی که در نه تنها در هلند که در خیلی از کشورهای مختلف دیگه برای مقابله با بالا اومدن سطح اب انجام میشه و من قبلتر به چند نمونش اشاره کردم از جمله در امریکا، در تووالو، در کیریباتی و فیجی و اندونزی. با توجه به این چیزایی که گفتی چقدر دولت و مردم اگاهن و اهمیت میدن به موضوع گرم شدن زمین؟ آگاهی عمومی نسبت به این موضوع چطوره؟

خوب سیاوش جان ما تا اینجا اثر گلخانه ای رو توضیح دادیم و به دی اکسید کربن به عنوان مهمترین گاز گلخانه ای اشاره کردیم اما علاوه بر دی اکسید کربن ما انسانها گازهای گلخانه ای دیگه ای هم تولید می کنیم. میشه در مورد گازهای دیگه گلخانه ای توضیح بدی؟

خوب میتونی یه توضیحم بدی که چه فعالیتهای باعث تولید این گاز ها میشن؟ اعم از طبیعی و انسان ساز؟ خوب این سه درصد سهم انسان ممکنه از نظر خیلی ها کم به نظر برسه. من هم دیدم اینور اونور مطرحش میکنن و شبهه مطرح می کنن. این ۳ درصد واقعا انقدر موثره در تغییر اقلیم زمین؟

سیاوش یه شبهه ای که گاهی مخالفان یا میشه گفت شکاکان ایده گرم شدن جهانی مطرح می کنن اینه که اصلا از کجا معلوم این دی اکسید کربن اضافی موجود در اتمسفر حاصل فرایند انسانیه؟ از کجا معلوم انسان سازه؟

سیاوش طبق پیش بینی ها دمای زمین تا سال ۲۰۳۰، دو درجه افزایش پیدا می کنه. خیلی ها ممکنه بگن دو درجه که چیزی نیست. تو جوابی داری براشون؟
خوب سیاوش من اگر بخوام یه جمع بندی از حرفای تو بکنم باید بگم که خارج کردن زمین از روند طبیعی و به هم زدن تعادلش توسط ما انسانها عامل اصلی تغییر اقلیمه. من فکر می کنم در همه مسایل همینه. حتی در زندگی حفظ تعادل خیلی مهمه. درسته؟

داستان جالبی باید باشه من خودم نشنیده بودم ولی خوب الان تصمیم گرفتم که حتما در موردش بخونم. خوب سیاوش عزیز خیلی از وقتی که گذاشتی ممنونم میدونم که سرت خیلی شلوغ بود. به هر حال سپاس از اطلاعات خوب و ارزشمندت خیلی قشنگ بود و به جا سیاوش جان. بازم ازت ممنونم. شبت بخیر. ممنونم ازت سیاوش جان، امیدوارم همه ما آدمها عاقبت اندیش باشیم و با ندونم کاری هامون آینده خودمون، بچه هامون و عزیزانمون رو تباه نکنیم.

به قول شاعر:

هرکس که شمرده برنمیدارد گام
در راه فتد به چاه چون رهرو خام
از کس نخورد عاقبت اندیش فری
وز آز نیفتد خردمند بدام

ادم خردمند به خاطر آز و طمعش در دام نمیفته. الهی که هممون از آز و طمع به دور باشیم. و این شدنیه اگر هر کدوم از ما تک تک از خودمون شروع کنیم. کی گفته با یه گل بهار نمی‌شه؟! هر کدوم از ما به تنهایی می‌تونیم نقش مهمی در حفاظت از کره زمین داشته باشیم. اصلاً هم اینو نگییم که از دست یک نفر چه کاری برمی‌آید و با یه گل بهار نمی‌شه. اتفاقاً اگر هر کدام از ما تنها یک گل بیاریم زیباترین بهار رو رقم خواهیم زد. همه ما آدم‌های این کره آبی باید خودمون رو مهم‌ترین و تأثیرگذارترین حامی محیط زیست بدونیم. اگر این نگاه را در خودمون تقویت کنیم یک کار کوچک ما می‌تونه به یک اقدام بزرگ تبدیل بشه.

به بچه های خودمون، اهمیت محیط‌زیست و راه‌های حفظ آن را آموزش بدهیم. در قدم اول شاید کار سختی به نظر‌ بیاد ولی وقتی به اون به عنوان یک کار انسان‌دوستانه در جهت حفظ زمین نگاه کنیم و به استمرار آن پافشاری کنیم. یادمان باشد با یک گل هم بهار می‌شه، پس دین خود را به طبیعت ادا کنیم. پادکست ژرفا با همین دغدغه ها تولید میشه. پادکستی که به کمک افسانه قضاوی، میلاد پاینده و من علیرضا پاینده تولید میشه.

نظر شما عزیزان در مورد این شماره از پادکست ژرفا با عنوان “قسمت نهم – انقراض بشر” چی بود؟ لطفا نظرات خودتون رو در بخش دیدگاه ها کامنت کنین.